Een opiniestuk als reactie op het artikel "Brussels gerecht niet opgewassen tegen Brussel" - De Standaard: https://www.standaard.be/cnt/dmf20220707_97680850

Helaas weer het immer terugkerende doembericht over de stand van zaken van justitie in Brussel. De Standaard kopt op 8 juli 2022 met de titel “Brussels gerecht niet opgewassen tegen Brussel”, waarbij de Hoge Raad voor Justitie waarschuwt voor een ‘perfecte storm’.

De Hoge Raad voor de Justitie heeft een doorlichting gemaakt van het Brusselse hof van beroep, dat verzuipt in de stapels werk die er liggen. Door de grote werkdruk, het personeelsgebrek, de gedane besparingen, de complexe samenstelling van het tweetalige hof, de gebrekkige aanwervingen en de langdurige afwezigheid op de griffie verkeert het Brusselse hof, gevestigd in het rustieke en met steigers omgeven Brusselse Justitiepaleis, in een penibele situatie. De toekomst is bovendien uiterst donkerkleurig daar er heel wat complexe zaken en megaprocessen binnenkort behandeld zullen moeten worden.

De gekende situatie zorgt niet alleen voor heel wat terechte bekommernissen bij het hof en de voorzitter van het hof, die zelf de doorlichting heeft verzocht, maar vormt ook een probleem voor de rechtszoekende, die meerdere jaren moet wachten op een beslissende uitspraak. De jarenlange doorlooptijd zorgt niet alleen voor heel wat onzekerheid, stress, hoge kosten en onbehagen, het creëert tevens een gevoel van injustice en weerhoudt soms partijen om toch op te komen voor hun rechten.

De Hoge Raad geeft in een rapport enkele aanbevelingen mee en stelt dat het hof een inhaalplan moet opstellen om verdere escalatie te voorkomen. Alternatieve geschillenregeling komt in het rapport evenwel zeer beperkend voor, hoewel dit kan bijdragen tot het verlichten van de werkdruk.

Onlangs bracht Prof. Marc De Vos op een colloquium het interessante inzicht dat we in België voor quasi alles een overleg moeten inplannen. We durven soms uit te pakken met het ‘Belgisch compromis’ en te pronken dat we in een consensussamenleving vertoeven, maar het gegeven dat voor alles consensus moet gezocht worden, toont aan dat we eerder in een conflictsamenleving leven. Het wordt tijd dat we dan ook op een andere manier omgaan met conflicten en aanleren hoe zelf om te gaan met conflicten, eerder dan telkenmale beroep te moeten doen op een rechtbank die overspoeld wordt met megalomane maar ook piepkleine conflicten.

Bemiddeling kan, aanvullend op eerder beleidsmatige en structurele wijzigingen, soelaas bieden aan het overspoelen van de rechtbanken. Het is een manier om conflicten op te lossen, waarbij de conflicterende partijen zelf een oplossing voor hun conflict proberen te bereiken, dit onder de begeleiding van een onafhankelijke, onpartijdige en neutrale bemiddelaar. Deze derde persoon is een professional die geoefend is in conflictbeheersing en door middel van communicatietechnieken partijen ondersteunt en helpt in het vinden van een akkoord. Dankzij bemiddeling kunnen partijen een jarenlange procedure vermijden en biedt het in burgerlijke zaken maar vooral ook in familiezaken, zoals echtscheidingen, een oplossing in vaak emotioneel beladen zaken. Bovendien kan het de modus operandi worden om maatschappelijk beladen dossiers aan te pakken, zoals bijvoorbeeld de pensioenhervorming, waar de politieke partijen maar niet uit geraken, of wanneer de onderhandelingen tussen de federale regering en Engie op een sisser zouden uitlopen.

Het promoten van bemiddeling moet niet alleen een topprioriteit worden en blijven van de rechtbanken, zowel in eerste aanleg als in graad van beroep, maar verdient ook meer aandacht in onze samenleving in zijn geheel. Het concept ‘bemiddeling’ dekt heel wat verschillende ladingen en wordt helaas in de pers doorgaans foutief gebruikt, maar wijst gelukkig wel op een andere manier van omgaan met conflicten: empathisch, constructief, vreedzaam en gestructureerd.

De voordelen van bemiddeling, in de zin van het Gerechtelijk Wetboek, onder de begeleiding van een erkend bemiddelaar (iemand die een opleiding tot erkend bemiddelaar heeft gevolgd en erkend werd door de Federale Bemiddelingscommissie) zijn legio. Zo bedraagt de doorlooptijd van een bemiddeling in 64 procent van de gevallen gemiddeld minder dan 2 maanden, daar waar een juridische procedure gemiddeld 2 jaar duurt. Bemiddeling houdt ook een lager kostenplaatje in dan juridische procedure, het gebeurt binnen een veilig en vertrouwelijk kader en houdt rekening met de ware belangen van de partijen. Een juridische procedure houdt rekening met de wet, is een zwart-wit verhaal, daar waar bemiddeling meer rekening houdt met emoties, de waarden en normen en de achterliggende belangen van de partijen. Kortom, hoogtijd om van bemiddeling een volwaardig alternatief te maken voor juridische procedure.

Hoe vroeger een geschil kan worden beslecht, hoe minder het pad van de gerechtelijke procedure moet bewandeld worden en hoe lichter het pad wordt. Dit zou niet alleen een stevige druppel op de hete plaat van het Brusselse hof kunnen betekenen, maar de change of mindset van een vechtcultuur naar een bemiddelingscultuur in onze samenleving zou ook in België een welkom gegeven zijn.

Torben Gering - tg@debeir.law

Advocaat De Beir Law + Mediation - FBC-erkend bemiddelaar - Communication & ICT Manager New Deal Academy

Bron: Vanhecke, N. (2022, 8 juli). Brussels gerecht niet opgewassen tegen Brussel. De Standaard. Geraadpleegd op 8 juli 2022, van https://www.standaard.be/cnt/dmf20220707_97680850